नमस्कार मित्रांनो, आपले माननीय पंतप्रधान श्री नरेंद्र मोदी यांनी 10 सप्टेंबर 2020 रोजी PMMSY अक्षरशः लाँच केले. हा आत्मा-निर्भर भारत उपक्रमाचा एक भाग आहे. भारतातील मत्स्यव्यवसाय क्षेत्राची स्थिती सुधारणे हा यामागील हेतू आहे. पीएम मत्स्य संपदा योजनेची माहिती मिळवण्यासाठी कृपया खालील लेख शेवटपर्यंत काळजीपूर्वक वाचा.
आजच्या लेखात Pradhan Mantri Matsya Sampada Yojana 2024 योजनेची उद्दिष्टे आणि उद्दिष्टे, PMMSY चा लाभ कोण घेऊ शकतात, आयोजित केलेल्या क्रियाकलापांची यादी, निधीची पद्धत आणि अर्ज प्रक्रिया याबद्दल सर्व माहिती शेअर केली आहे.
Pradhan Mantri Matsya Sampada Yojana 2024 महत्वाचे मुद्दे
| लेखाचे नाव | प्रधानमंत्री मत्स्य संपदा योजना |
| कोणी सुरू केली | पंतप्रधान नरेंद्र मोदी |
| कधी सुरू केली | 10 सप्टेंबर 2020 |
| विभाग | मत्स्य व्यवसाय विभाग पशुसंवर्धन आणि दुग्ध व्यवसाय मंत्रालय |
| लाभार्थी | देशातील मच्छीमार व मत्स्य व्यवसाय करणारे नागरिक |
| लाभ | मत्स्य उत्पादकता, मत्स्यपालन उत्पादन वाढविणे |
| निधी किती | 20 हजार 50 कोटी रुपये |
| अर्ज प्रक्रिया | ऑनलाइन |
| अधिकृत वेबसाईट | www.pmmsy.dof.gov.in |
प्रधानमंत्री मत्स्य संपदा योजना 2024
PMMSY योजना हा भारतातील मत्स्यव्यवसाय विभागामध्ये सुधारणा करण्याच्या उद्देशाने एक प्रमुख प्रकल्प आहे. ते आत्मनिर्भर भारतावर आधारित आहे. ही योजना 2020-25 पासून पाच वर्षांच्या कालावधीसाठी प्रस्तावित आहे. या योजनेचा अंदाजे खर्च 20050 कोटी रुपये सर्व राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये वितरित केला जाईल.
मत्स्यपालन आणि मत्स्यपालन हे भारतातील पोषण आणि रोजगाराचे मुख्य स्त्रोत आहेत. राष्ट्रीय अर्थव्यवस्थेत हे क्षेत्र सुमारे 1.24% GVA आणि कृषी GVA मध्ये सुमारे 7.28% योगदान देते. प्राणी प्रथिने समृद्ध असल्याने, सर्वात फायदेशीर अन्न पर्यायांपैकी एक म्हणजे मासे. पीएम मोदींनी या क्षेत्राच्या व्याप्ती आणि महत्त्वाची कल्पना केली आणि म्हणूनच, 10 सप्टेंबर 2020 रोजी पंतप्रधान मत्स्य संपदा योजना अक्षरशः सुरू केली. या योजनेचे उद्दिष्ट मत्स्यव्यवसाय क्षेत्रातील शाश्वत विकासाला चालना देणे आणि उत्पादकता, व्यवस्थापनातील महत्त्वपूर्ण अंतर भरून काढणे हे आहे.
मत्स्यव्यवसाय क्षेत्राने गेल्या काही वर्षांमध्ये प्रचंड वाढ दर्शविली आहे आणि त्यात विकासाची अपार क्षमता आहे. PMMSY दूरदृष्टी जी संभाव्य आणि क्षेत्रातील मोठी उद्दिष्टे साध्य करण्याचे उद्दिष्ट आहे.
पीएम मत्स्य संपदा योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये
| योजना | प्रधानमंत्री मत्स्य संपदा योजना (PMMSY) |
| स्थान | संपूर्ण भारतभर |
| कोणी सुरु केली | पंतप्रधान नरेंद्र मोदी |
| विभाग | मत्स्यव्यवसाय |
| एकूण किंमत | रु. 20,050 कोटी |
| अधिकृत वेबसाइट | इथे क्लिक करा |
प्रधानमंत्री मत्स्य संपदा योजनेची उद्दिष्टे
PMMSY चे उद्दिष्ट राष्ट्राच्या मत्स्यव्यवसाय क्षेत्राला बळकट करणे हे आहे. या योजनेने माशांची उत्पादकता वाढवण्यासाठी अनेक आधुनिक पद्धतींचा अवलंब केला आहे, ज्याद्वारे जमीन आणि पाण्याचा विस्तार, प्रजाती वाढवणे, वैविध्य आणि विपुल वापर केला जातो. ही योजना गुणवत्ता आणि कापणी पश्चात व्यवस्थापन प्रणाली सुधारण्यावर देखील भर देते. या क्षेत्रातील उद्योजकतेला प्रोत्साहन देण्याची इच्छा आहे. PMMSY योजनेचे 2025 पर्यंत पूर्ण करण्याचे उद्दिष्ट खालीलप्रमाणे आहे:
- या योजनेचे लक्ष्य मत्स्य उत्पादनाचा दर वाढविण्याचे आहे. 2024-25 पर्यंत 22 दशलक्ष मेट्रिक टन उत्पादकता पातळी गाठण्याचे उद्दिष्ट आहे.
- जलसंवर्धन उत्पादन तीन टन प्रति हेक्टरवरून पाच टन प्रति हेक्टर करणे.
- देशांतर्गत माशांच्या वापरामध्ये सध्याच्या सरासरी पाच किलो प्रति व्यक्ती वरून बारा किलो प्रति व्यक्ती वाढ.
- योजनेच्या प्रगतीमुळे प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षपणे 55 लाख रोजगाराच्या संधी निर्माण होण्याची शक्यता आहे.
- देशातील मच्छिमारांचे उत्पन्न दुपटीने वाढणार आहे.
- 2018-19 मध्ये, कृषी सकल मूल्यवर्धित (GVA) मध्ये मत्स्य विभागाचे योगदान 7.28% होते. 2025 पर्यंत हा दर सुमारे 9% पर्यंत वाढवण्याचा या योजनेचा कल आहे.
- या योजनेचे उद्दिष्ट निर्यात उत्पन्न रु.वरून दुप्पट करण्याचे उद्दिष्ट आहे. 2018-19 मध्ये 46,589 कोटी ते 2024-25 पर्यंत रु.1 लाख कोटी.
- 2025 पर्यंत कापणीनंतरचे नुकसान 10% पर्यंत कमी करण्यावर या योजनेचा भर आहे.
पंतप्रधान मत्स्य संपदा योजनेची अंमलबजावणी
पाच वर्षांच्या कालावधीत प्रधानमंत्री मत्स्य संपदा योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी 20050 कोटींचा अंदाज आहे. PMMSY योजना दोन घटकांतर्गत काम करत असल्यामुळे, रक्कम दोघांनी शेअर केली आहे. CS घटक रु.चे योगदान देईल. योजनेसाठी 1720 कोटी, तर CSS घटक हिस्सा पुन्हा केंद्राचा हिस्सा, राज्याचा हिस्सा आणि लाभार्थींचा हिस्सा रु. ७६८७ कोटी, रु. 4880 कोटी, आणि रु. अनुक्रमे 5763 कोटी.
पीएम मत्स्य संपदा योजनेचा निधी नमुना
पीएम मत्स्य संपदा योजना योजनेच्या दोन घटकांतर्गत येते. योजनेचा निधी या घटकांच्या माध्यमातून राबविण्यात येतो. दोन घटक खालीलप्रमाणे आहेत.
- केंद्रीय क्षेत्र योजना (CS)
- केंद्र प्रायोजित योजना (CSS)
केंद्रीय क्षेत्र योजना (CS): प्रकल्पाचे एकूण बजेट केंद्र सरकार देणार आहे. लाभार्थ्यांना प्रकल्पासाठी एक पैसाही देण्याची गरज नाही. तथापि, NFDB द्वारे हाती घेतलेल्या लाभाभिमुख उपक्रमांच्या बाबतीत, केंद्र सरकार प्रकल्प खर्चाच्या 40% आणि 60% पर्यंत सामान्य श्रेणी आणि अनुसूचित जाती/जमाती/महिलांना सहाय्य प्रदान करेल. उर्वरित मूल्य लाभार्थी स्वतः उचलेल.
केंद्र प्रायोजित योजना (CSS):गैर-लाभार्थी ओरिएंटेड – CSS घटक आणि राज्य/केंद्रशासित प्रदेशाचे उप-घटक प्रकल्पाचा खर्च उचलतील. प्रकल्पाचा संपूर्ण खर्च केंद्र आणि राज्य सरकारमध्ये वाटून घेतला जाईल. निधीची पद्धत खालीलप्रमाणे आहे.
लाभार्थी ओरिएंटेड – केंद्र आणि राज्य सरकार दोन्ही सामान्य श्रेणी आणि अनुसूचित जाती/जमाती/महिलांना संपूर्ण प्रकल्प खर्चाच्या 40% आणि 60% पर्यंत आर्थिक सहाय्य देईल, ज्यामध्ये उर्वरित खर्च खालील गुणोत्तरांमध्ये विभागला जाईल.
उपजीविका आणि पोषण सहाय्य क्रियाकलापांसाठी निधी नमुना
वार्षिक मदत रु. 3,000/- “सामाजिक-आर्थिकदृष्ट्या मागासलेल्या, सक्रिय पारंपारिक मच्छिमारांसाठी उपजीविका आणि पोषण समर्थन” या उपक्रमांतर्गत नावनोंदणी केलेल्या लाभार्थ्यांना 3,000/- दिले जातील. प्रत्येक नोंदणीकृत मच्छिमाराने वार्षिक रु. उपक्रमासाठी स्वतःचे १५००/-. अशा मच्छिमारांसाठी निधीचे स्वरूप खालीलप्रमाणे वर्णन केले आहे:
पीएम मत्स्य संपदा पात्रता
PMMSY देशातील मत्स्यव्यवसायाच्या तिमाहीचा लाभ घेण्यासाठी सुरू करण्यात आले आहे. त्यामुळे, वरील लेखात वर्णन केलेले अभिप्रेत लाभार्थ्यांसह सर्व मच्छिमार अर्ज करण्यास पात्र आहेत. तथापि, लाभार्थींचे वय १८ वर्षांपेक्षा जास्त असणे आवश्यक आहे.
पीएम मत्स्य संपदा योजनेसाठी ऑनलाइन अर्ज करण्याची अर्ज प्रक्रिया
PMMSY चा लाभ घेऊ इच्छिणारे सर्व लाभार्थी या योजनेसाठी अतिशय सोप्या पद्धतीने अर्ज करू शकतात. इच्छुक लाभार्थ्यांनी NFDB च्या अधिकृत वेबसाइटला भेट देणे आवश्यक आहे. डीपीआर (तपशीलवार प्रकल्प अहवाल) तयार करण्यासाठी टेम्पलेट वेबसाइटवर उपलब्ध आहे. उमेदवारांनी त्यांच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार आणि टेम्पलेटमध्ये दिलेल्या फॉरमॅटनुसार डीपीआर तयार करणे आवश्यक आहे. प्रधानमंत्री मत्स्य संपदा योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी खालील चरणांचे अनुसरण करा.
- सर्वप्रथम, NFDB च्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.
- पृष्ठाच्या शेवटी उपलब्ध असलेल्या क्विक लिंक्स विभागासाठी तपासा. पुढे, उपलब्ध टेम्पलेट्स पर्याय निवडा.
- पानाच्या डाव्या बाजूला उपलब्ध असलेल्या “मत्स्यव्यवसाय प्रकल्पांसाठी डीपीआर तयार करण्यासाठी टेम्पलेट” निवडा.
- त्यानुसार कोणताही एक पर्याय निवडा.
- अर्जदारांनी प्रदान केलेल्या नमुन्यानुसार त्यांच्या प्रकल्पांचा तपशीलवार अहवाल तयार करणे आवश्यक आहे आणि फक्त योग्य माहिती नमूद करणे आवश्यक आहे.
- अर्जदारांनी त्यांचा डीपीआर सहाय्यक कागदपत्रांसह NFDB आणि मत्स्यव्यवसाय विभागाकडे सादर करणे आवश्यक आहे.
- हे लक्षात घेतले पाहिजे की DPR च्या दोन प्रती NFDB कडे तर एक प्रत DoF ला पाठवल्या पाहिजेत.